BOB is de afkorting voor Beeld-Oordeel-Besluit en het meest bekende model voor besluitvorming in crisisteams. Teams van veiligheidsregio's, gemeenten, ziekenhuizen en de zorgsector bijvoorbeeld. Goed die eensgezindheid en uniformiteit, maar waarop is het nu gebaseerd? Waar komt dat model nu vandaan?

 

Besluitvorming met BOB in het kort uitgelegd

 

Met het BOB-model is het de bedoeling om gezamenlijk heldere besluiten te nemen. Om chaos te voorkomen structureert het model het gesprek van het team. Dat gebeurt grofweg in drie stappen of onderdelen. Grofweg, omdat elk onderdeel ook weer bestaat uit tussenstappen.

 

• De eerste stap is beeldvorming. Het doel van beeldvorming is om tot een gezamenlijk beeld te komen van de actuele situatie. Wat is er aan de hand? Beeldvorming gaat over de feiten en omstandigheden en verhoogd eenieders situatiebewustzijn.
• De tweede stap is oordeelsvorming. Het doel van oordeelsvorming is het analyseren van de verkregen informatie en het signaleren van gezamenlijke knelpunten, risico's en oplossingsrichtingen.
• De derde stap is besluitvorming. Hier is het doel om de oplossingsrichting te vertalen in maatregelen. De maatregelen worden weer expliciet gemaakt in acties en actiehouders.

 

Het BOB-model streeft wat mij betreft geen volledigheid na maar is gericht op een gezamenlijke doelstelling die door de voorzitter van het overleg wordt geformuleerd. De centrale doelstelling stroomlijnt het gesprek in alle drie de stappen.

 

Varianten van het BOB-model

 

De kracht van BOB is de eenvoud. Het is makkelijk te onthouden. Toch zie ik ook in de praktijk verschillen qua uitvoering. Dat is te begrijpen. Het is ook geen zwart wit verhaal en de wil om continue te verbeteren lijkt mij een goede eigenschap. Zo zijn er dus varianten ontstaan van het BOB-model.

 

Zo is er de PBOB. De P staat voor Proces. Volgens de collega die ik hierover sprak zou het doel zijn om randvoorwaarden te expliciteren. Denk aan telefoons uit, persoonlijke emoties, doelstelling en tijd. Die randvoorwaarden zijn zo belangrijk voor de besluitvorming, dat deze in een aparte stap zijn opgenomen.

 

Dan is er de PBOBA. De P staat weer voor proces en de A staat voor acties. De toevoeging van de A zou bedoeld zijn om het actieplan met actiehouders en taakverdeling extra goed in het vergaderproces te waarborgen.

 

De bronnen van bovenstaande varianten zijn niet goed meer te achterhalen. Ze zijn ergens in de loop van de tijd ontstaan. De laatste variant is echter wel te traceren. In een boek genaamd Help! Een crisis wordt het IBOBBO-model gepresenteerd. Het staat voor Informatie verzamelen, Beeld vormen, Oordeel vormen, Besluiten, Bevel voeren en Opvolgen. De auteurs hebben moeite gedaan om hun variant te funderen. Vanuit de sturingsleer of cybernetica, kwaliteitsmanagement (Deming) en informatiemanagement. Een aardig boek om te lezen om je kijk op crisismanagement te verruimen.

 

Verder terug in de tijd

 

Besluitvorming is een veel beschreven onderwerp. Wetenschappelijke tijdschriften staan er vol mee. Het gaat dan over Naturalistic Decision Making (NDM) of Recognition-Primed Decision Making (RPDM), het gaat over rationele versus intuïtieve methoden, het gaat over concrete uitwerkingen als de militaire OODA loop of het recente FABCM. Heel interessant maar volgens mij gaat er nog ander onderzoek aan vooraf.

 

De echte basis van 'ons BOB-model' komt voort uit het onderzoek naar interactieprocessen (omstreeks 1950) van sociaal-psycholoog Robert Freed Bales (Harvard). Op basis van tientallen onderzoeken formuleerde hij de driefasentheorie:

 

1. Oriëntatiefase (vragen naar en geven van informatie)
2. Evaluatiefase (vragen naar en geven van meningen)
3. Controlefase (vragen naar en doen van voorstellen, resulterend in besluiten)

 

En daar is het antwoord want, de driefasentheorie is later bekend geworden als het BOB-model. Hoewel het onderzoek medio vorige eeuw plaatsvond, blijft het fundamenteel werk. En nu is het ook niet alleen bedoeld voor crisisteams maar voor alle soorten groepen die iets willen bereiken.

 

Verschillende modellen zijn bruikbaar maar de basis blijft bestaan uit het verzamelen van informatie, betekenis geven aan die informatie en het vervolg daarvan bepalen.

 

Tot slot, elke variant hierop kan natuurlijk prima werken. Het blijft afhankelijk van de context.